Δημήτρης Οικονόμου

Στη Λευκάδα πήγα για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1975, με πρόσκληση του Νίκου Κονδυλάτου, που τον είχα γνωρίσει τον προηγούμενο χρόνο στο Παρίσι. Το καλοκαίρι εκείνο ήταν κατά κάποιο τρόπο μαγικό, ενμέρει για προσωπικούς λόγους και ενμέρει επειδή το νησί ήταν τότε αλώβητο από την οικοδόμηση και τον τουρισμό. Μία συναυλία στο παλιό κάστρο με κουαρτέτα του Μπετόβεν, μια ταινία, τα «Χρώματα της Ίριδος», βραδινές συζητήσεις με φίλους διαφόρων εθνικοτήτων που είχαν επίσης προσκληθεί στη Λευκάδα, μένουν ακόμα έντονα στη μνήμη παρά τα χρόνια που έχουν περάσει.

Δεν είχα ξαναπάει στη Λευκάδα από τότε, μάλλον από επιλογή‒φαινόταν αδύνατο να επαναληφθεί η πρώτη εντύπωση‒ και προτιμούσα την αρχική ανάμνηση από μια χλιαρή επανάληψη. Επέστρεψα ωστόσο στη Λευκάδα πέρυσι το καλοκαίρι, σχεδόν 40 χρόνια μετά, πάλι με πρόσκληση του Νίκου, που είχε εγκατασταθεί πλέον μόνιμα στη Λευκάδα, όχι στην πόλη αλλά στον Αλέξανδρο, ένα ορεινό σχεδόν εγκαταλελειμμένο χωριό. Η πρόσκληση συμπεριλάμβανε φιλοξενία στον ξενώνα που έχει φτιάξει στο χωριό και  συμμετοχή σε ένα τριήμερο εκδηλώσεων που οργανώνεται κάθε χρόνο από το Σύλλογο Φίλων του Αλέξανδρου, ψυχή του οποίου είναι (και) ο Νίκος. Είμαι ευγνώμων για αυτή την πρόσκληση, γιατί, αν και δεν το θεωρούσα εφικτό, αναβίωσε, με άλλο τρόπο αλλά με παρόμοιες συνιστώσες, η πρώτη εμπειρία μου από τη Λευκάδα. Αν και το νησί έχει γίνει πλέον μεγάλος τουριστικός προορισμός, με τις συνακόλουθες συνέπειες, το τοπίο και η φύση στην περιοχή του Αλέξανδρου παραμένουν ακόμα σε κατάσταση που παραπέμπει σε εποχή πριν από πολλές δεκαετίες, ενώ ο οικισμός έχει αρχίσει να επανακατοικείται και να λειτουργεί, χάρις στις προσπάθειες και την προσωπική δουλειά των «Φίλων» του που ανακατασκεύασαν κτήρια, ζουν εκεί, και οργανώνουν τις  εκδηλώσεις κάθε χρόνο. Λόγω της δουλειάς μου παίρνω συχνά μέρος σε συνέδρια, συμπόσια και συναφή, αλλά δεν έχει ξανασυμβεί να βρω συνδυασμένες μέσα σε τρία βράδια επιστημονικό λόγο, ποίηση, μουσική, ζωγραφική, κινηματογράφο, σε ένα οργανικό σύνολο υψηλού επιπέδου και με εξαιρετικά ενδιαφέροντες συμμετέχοντες, που δεν οργανώνεται με κρατικές επιχορηγήσεις ή αποτελεί υποχρεωτικό στοιχείο της δραστηριότητας ενός «επίσημου» φορέα αλλά βασίζεται στην πρωτοβουλία και εθελοντική δουλειά μιας κοινότητας αφοσιωμένων ανθρώπων. Ο όρος «κοινωνία των πολιτών» έχει φθαρεί από την άκριτη χρήση του, αλλά η περίπτωση των «Φίλων του  Αλέξανδρου» είναι από τις πολύ λίγες φορές που στην Ελλάδα ο όρος αντιστοιχεί στην πραγματικότητα.

Με το σημείωμα αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω από καρδιάς τους «Φίλους του Αλέξανδρου», το Νίκο Κονδυλάτο και την οικογένειά του, που μου έδωσαν τη δυνατότητα να ζήσω την εξαίσια περυσινή εμπειρία, και εύχομαι οι «Φίλοι» να συνεχίσουν τη δουλειά που κάνουν αλλά και να αποτελέσουν πρότυπο και για άλλες ανάλογες πρωτοβουλίες σε άλλα μέρη του τόπου μας.

Δημήτρης Οικονόμου

Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Αθήνα, Δεκέμβριος 2014